Zan ve Kul hakkı

Zeynep Kurtoğlu: “Zan nedir? Kul hakkı nedir?”

 

Zan, kesin bilgi ihtiva etmeyen, şek ve şüphe ağırlıklı tahmindir. Zannın iyisine hüsn-ü zan deniyor. Hüsn-ü zan günah değildir. Özellikle bir insanın kendisini ilgilendiren bir davranışı sebebiyle olsa, sevaptır. Yani bir kişinin davranışını iyiye yormak ve o kişiyi kınamaktan kaçınmak iyidir, sevaptır.

Zannın kötüsüne sû-i zan denir ve günahtır. Kur’ân sû-i zannı yasaklamıştır. Bir kişinin davranışını kesin bilgi olmadan kötüye yormak günahtır.

Kul hakkına gelince: İslâm’da iki temel haktan söz edilir: Bunlardan birincisi hukukullah, yani Allah’ın hakkı; diğeri hukuk-u ibâd, yani kul hakkı.

Kul hakkı, ferdin zimmetinde bulunan, başkalarına mahsus maddî ve manevî imkân ve menfaatler ile Müslümanın başkaları lehine yapmakla yükümlü bulunduğu vazifelerdir.

İnsanların sosyal birer varlık olmaları ve toplumlar hâlinde yaşamaları, birbirlerine karşı sayılamayacak derecede haklar ve sorumluluklar doğurur. Karşılıklı hak ve sorumluluklarına riayet etmekle yükümlü bulunan Müslümanlar, bu yükümlülüklerini “kul hakkı” ifadesi içinde formüle etmişler ve riayet etmeye çalışmışlardır.

Kul hakkı ile ilgili olarak Peygamber Efendimiz (asm) bir mahşer tablosu çiziyor. Konunun daha iyi anlaşılması açısından buraya almakta fayda görüyoruz:

Ebû Hüreyre (ra) bildirmiştir: Resûlullah (asm) Ashab-ı Kirâm’a:

“Müflis kimdir, biliyor musunuz?” diye sordu. Ashab-ı Kiram:

“Bize göre müflis, parası-pulu olmayan ve malı bulunmayandır” diye cevap verdi.

OKU:   Malın kirli yüzü

Allah Resûlü (asm) şöyle buyurdu: “Ümmetimden müflis olanlar şu kimselerdir: Kıyamet Günü namaz, oruç ve zekât ile gelir. Fakat amel defterinde; ‘Şuna sövdü!’, ‘’Şuna zina iftirası yaptı’, ‘Şunun malını yedi’, ‘Şunun kanını akıttı’, ‘Şunu dövdü!’ diye yazılmış olarak gelir. Bu durumda hasenatının sevaplarından şu kimseye verilir. İyiliklerinin sevabından bu kimseye verilir. Eğer üzerindeki borç ödenmeden önce sevapları tükenirse, alacaklıların günahlarından alınıp onun üzerine yazılır. Sonra Cehenneme atılır.”1

Anlaşılıyor ki, kul hakkı mahşerde kişiyi perişan ediyor.

Dipnotlar:
1- Müslim

Benzer konuda makaleler:

image_pdfimage_print

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir