Namaz üzerine sorular- cevaplar

1- Niyet kalbin kararından ibârettir. Namaza başlama esnasında, tam iftitah tekbiri alınacağı sırada, hangi namazın, niçin kılınacağının bilinmesi şarttır.

Niyetin Kur’ân’dan delili şu âyettir: “Oysa onlar, doğruya yönelerek, dîni yalnızca Allah’a hâlis kılarak, sadece Allah’a ibâdet etmekle, namaz kılmakla ve zekât vermekle emrolunmuşlardı.”1

Sünnetten delil de şu hadîstir: Peygamber Efendimiz (asm): “Ameller niyetlere göredir”2 buyurmuştur.

Niyet için her ne kadar kalbin kararı yeterli ise de, vesveseye meydan vermemek için dil ile takviye yapılması efdaldir. Meselâ, öğle namazının farzını kılacağımızda kalben niyet ettikten sonra dilimizle de, “Niyet ettim Allah rızâsı için öğle namazının farzını kılmaya” diye içimizden ifâde edersek daha iyi olur. İmama uyacak olan birisi niyetinde, “Uydum hazır olan imama” der. Kazâ namazı kılacak olan birisi, hangi vaktin kazâsını kılacaksa, ona göre niyet eder. Meselâ, öğle namazının farzının kazâsını kılacaksa, “Vaktinde kılamadığım (ilk veya son) öğle namazının farzını kazâ etmeye Allah rızâsı için niyet ettim” der.

Niyet edilmez ise, namaz sahih olmaz.

2- İmama uyan kimsenin Fatiha Sûresini okuması, Hanefî Mezhebine göre tahrimen mekruhtur. İmam ister kıraati gizli okusun (öğle ve ikindi namazlarında olduğu gibi), ister açık okusun (akşam, yatsı ve sabah namazlarında olduğu gibi) bu hüküm değişmez. Cemaat sessizce imamın okuyuşunu izler. Mâliki ve Hanbelî Mezheplerine göre, imam sessiz okuduğunda cemaatin de okuması mendup olur. Ancak imamın Fatihayı sesli okuduğu namazlarda, cemaatin okuması mekruh olur.

Şafiî Mezhebi ise farklı bir içtihadda bulunarak, imama uyan kişinin, imamın ardı sıra Fatiha Sûresini okumasını farz kabul etmiştir. Ancak Fatihanın bir kısmını veya tamamını okuduktan sonra cemaate yetişen bir kimsenin Fatihasını imam üstlenmiş olur. Yani cemaate sonradan uyan bir kimse bakar; eğer imam Fatihanın bir kısmını veya tamamını okumuşsa, kendisi okumaz.

3- Sabah namazı imsak vakti girdikten hemen sonra kılınabilir. Fakat ortalık biraz ağardıktan sonra (güneş doğmamak şartıyla) kılmak daha faziletlidir.

4- Cemaatle kılınan namazlarda Fatiha Sûresi ve zamm-ı sûrenin dışındaki tüm tesbih ve duâları içinden olmak şartıyla imam da, cemaat de okur. Meselâ, imam da, cemaat de iftitah tekbirini içinden alır, Sübhanekeyi içinden okur, imam Fâtiha Sûresini okuyunca cemaat içinden “Âmîn” der, imam rükûa giderken “Allahü Ekber” deyince cemaat de içinden “Allahü Ekber” der, rükûda, rükûdan doğrulurken, secdeye giderken, secdede, secdeden doğrulurken, kıyâma giderken ve tahıyyatta otururken okunan duâları ve tesbihleri imamla birlikte cemaat de okur.

5- Namazda ikinci rekatta okunan zamm-ı sûre, birinci rekatta okunan zamm-ı sûreden Kur’ândaki sıralanışa göre sonra olmalıdır. İkinci rek’atte, birinci rek’atte okunan sûreden sonra bir sûre atlamak mekruhtur. Fakat birden fazla, yani iki veya daha fazla sûre atlanarak okunabilir. Zamm-ı sûredeki bu sıra tertibi farz ve sünnet namazlarının hepsi için geçerlidir.

6- Kerahet vakti üç vakittir: 1-Güneş doğarken, 2-Güneş tam tepedeyken ve 3-Güneş batarken içinde bulunulan vakit kerahet vaktidir. Bu vakitlerde namaz kılınmaz. Fakat eğer kılınmamışsa, ikindi namazının farzı güneş batarken kılınabilir.

Dipnotlar:
1- Beyyine Sûresi, 98/5
2- Buhârî, 1; Müslim, 1907